Bizimshow.az xəbər verir ki, son illərdə Türkiyədə iqtisadi çətinliklər və inflyasiya nəticəsində ABŞ dollarının türk lirəsinə nisbətdə məzənnəsi sürətlə yüksəlir. 2024-cü ilin oktyabr ayında dolların məzənnəsi 34,28 TRY-ə çatmışdır, bu isə bir il əvvəlki məzənnədən təxminən 23,29% artım deməkdir .
Bahalaşmanın Əsas Səbəbləri
Türkiyədə dolların bahalaşmasının bir neçə mühüm səbəbi var:
1. İnflyasiya: Türkiyədə yüksək inflyasiya davam edir, və bu, milli valyutanın dəyər itirməsinə gətirib çıxarır. İnflyasiya həm idxal olunan malların, həm də gündəlik tələbat mallarının qiymətlərinə təsir göstərir.
2. Mərkəzi Bankın Siyasətləri: Türkiyə Mərkəzi Bankı faiz dərəcələrini artıraraq inflyasiya ilə mübarizə etməyə çalışsa da, bu addımlar hələ də gözlənilən nəticələri vermir. Faizlərin yüksək olması, milli valyutanın güclənməsinə kömək edə bilərdi, lakin qlobal iqtisadi amillər və daxili qeyri-sabitlik səbəbindən lirə dollar qarşısında zəifləməyə davam edir.
3. Beynəlxalq Faktorlar: Qlobal iqtisadi qeyri-müəyyənliklər və ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin (Fed) faiz dərəcələrini artırması da dolların digər valyutalar, o cümlədən türk lirəsi qarşısında möhkəmlənməsinə səbəb olur .
Bahalaşmanın Təsirləri
Dolların bahalaşması birbaşa olaraq Türkiyə iqtisadiyyatına və əhalinin gündəlik həyatına təsir edir:
• İdxal xərcləri: Türkiyə bir çox məhsulları, o cümlədən enerji və texnologiya avadanlıqlarını xaricdən idxal edir. Dolların bahalaşması idxal xərclərini artırır və bu, qiymətlərin artmasına səbəb olur.
• Borclanma: Xarici borclanmada dolların üstünlük təşkil etməsi səbəbindən dövlət və özəl sektorlar üçün borcun ödənilməsi daha bahalı olur. Bu da maliyyə bazarlarında qeyri-sabitliyi artırır və investisiyaların azalmasına səbəb olur.
• Yaşayış xərcləri: Lirənin dəyər itirməsi yerli bazarda mal və xidmətlərin qiymətlərinin artmasına gətirib çıxarır. Xüsusilə, xarici məhsulların qiymətləri nəzərəçarpacaq dərəcədə artır, vətəndaşların alıcılıq qabiliyyəti azalır.
Gələcək Proqnozlar
İqtisadçılar lirənin daha da zəifləməsinin qarşısını almaq üçün hökumətin daha effektiv pul siyasəti həyata keçirməli olduğunu vurğulayırlar. Beynəlxalq Valyuta Fondu (IMF) Türkiyəyə pul siyasətini sərtləşdirməyi və iqtisadi islahatlar həyata keçirməyi tövsiyə edir.
Dolların güclənməsinin Türkiyə iqtisadiyyatına uzunmüddətli təsirləri hələ də qeyri-müəyyən olsa da, hazırkı vəziyyət hökumət və mərkəzi bankın daha effektiv tədbirlər görməsini tələb edir .
Bu məqalə mövzunun aktuallığı ilə bağlı Türkiyədə iqtisadi vəziyyəti işıqlandırmaq məqsədi daşıyır.